Ông Nguyễn Hữu Khởi đã có buổi trò chuyện với Trang Trại Việt về bí quyết chăn nuôi loài chim quý tộc này.
Nuôi công như… nuôi gà
Cơ duyên nào đã đưa ông đến với nghề nuôi loài chim công quý hiếm này, thưa ông?
-Trước đây, gia đình tôi cũng nuôi gia cầm, nhưng do giá cả bấp bênh, dịch bệnh nhiều, thường xuyên bị thua lỗ nên chán nản lắm. Đến năm 2009, trong một lần tình cờ xem phóng sự trên truyền hình VTV2 về mô hình nuôi chim công của một nông dân ở tỉnh Nam Định, thấy giới thiệu loài chim hoang dã có bộ lông sặc sỡ lại múa đẹp này không chỉ dễ nuôi mà thị trường đang rất khan hiếm, tôi mê ngay. Sau đó tôi quyết tâm xuống trang trại đó mua hơn 10 con chim công mới nở, giống Ấn Độ, giá 750.000 đồng/con về nuôi thử. Cùng với đó tôi cũng tự tìm hiểu những kỹ thuật nuôi chim trên mạng internet, sách báo, cộng với việc có kinh nghiệm nhiều năm trong lĩnh vực nuôi gia cầm nên việc nuôi chim công của tôi gặp nhiều thuận lợi, chim phát triển tốt. Từ số con giống mua được, tôi đã liên tục tăng đàn công lên hàng trăm con.
Nhiều người nói loài chim công rất kén người nuôi, ông có thể chia sẻ bí quyết nuôi loài chim quý tộc này?
Chim công là loài động vật có nguồn gốc hoang dã, việc nuôi nó không quá khó như mọi người nghĩ. Ưu điểm của loài chim là sức đề kháng tốt, tỷ lệ nuôi sống cao. Thức ăn cho chim cũng đơn giản, dễ kiếm, chủ yếu là thóc, ngô và rau xanh, cỏ chiếm 60%. Lượng thức ăn chỉ bằng 1/3 của gà nên tiết kiệm được khá nhiều chi phí chăn nuôi.
Riêng chim non sẽ có chế độ ăn khác hơn chim công trưởng thành. Theo đó, đối với chim non mới nở thì khẩu phần ăn là 100% cám gà tổng hợp. Sau 30 ngày tuổi, hệ tiêu hóa của chim non đã cứng cáp hơn có thể pha thức ăn theo tỷ lệ: 70% cám tổng hợp – 30% ngô hoặc thóc nghiền. Chim công từ 6 – 8 tháng tuổi có thể nuôi nhốt ngoài chuồng lớn cùng các cá thể khác thì tỷ lệ cám tổng hợp chỉ còn 50% và lúc này nên cho công ăn bổ sung các loại rau xanh thái nhỏ như rau ngót, cải,...
Khi chim đạt tuổi trưởng thành, có thể cho ăn cám tổng hợp và các loại ngũ cốc nguyên hạt như ngô, thóc. Đặc biệt cần tăng cường nhiều rau xanh để tăng sức đề kháng cho chim, giúp chim công có bộ lông bóng mượt, màu sắc rực rỡ.
Nước cho chim công uống tuyệt đối phải là nước sạch. Với chim non nên dùng nước đun sôi để nguội nhằm bảo vệ hệ tiêu hóa còn non nớt của chim non.
Tuy nhiên, cách phòng, trị bệnh cho chim công mới chính là bí quyết quan trọng nhất. Chim công cũng có thể bị mắc một số bệnh như gà, vịt, ví dụ như đi ngoài, cúm..., song sức đề kháng của chim rất tốt, rất ít khi bị bệnh. Nếu công bị bệnh, các chủ trang trại chỉ cần ra hiệu thuốc thú y nói triệu chứng là mua được thuốc điều trị ngay.
Cùng với việc tiêm phòng như các loại gia cầm khác, tôi thường xuyên sử dụng men vi sinh rải khắp chuồng trại để xử lý chất thải, khử mùi hôi, tạo môi trường sạch, giúp chim công phát triển nhanh, ít bị bệnh đường ruột và hô hấp. Sau 2 năm nuôi, chim đạt đến độ tuổi trưởng thành và bắt đầu sinh sản. Chim công đẻ vào cuối mùa xuân cho tới hết mùa hè, mỗi năm công mái đẻ khoảng 25 - 35 trứng. Ban đầu khi chim công đẻ trứng, tôi cho gà ấp nhưng tỷ lệ nở không cao, về sau tôi sử dụng lò điện để ấp và tìm ra công thức duy trì nhiệt độ thích hợp để trứng nở với tỷ lệ thành công lên tới 90%.
Ông có thể chia sẻ về hiệu quả kinh tế của mô hình?
Trung bình mỗi năm, tôi xuất bán cho khách du lịch và các bạn hàng cả nước hàng trăm cặp công giống, với giá từ 2 - 3 triệu đồng/cặp, cùng hàng chục công bố mẹ giá từ 10 - 20 triệu đồng/con. Tuy là giống chim quý nhưng chim công lại rất dễ nuôi, dễ thuần.
Chim công rất thông minh và dạn dĩ, nếu được nuôi và chăm sóc từ nhỏ, công có thể thả rông trong sân như gà mà không sợ bay mất. Tuy nhiên để thuận lợi cho việc chăm sóc, ở Việt Nam chim công thường được nuôi tập trung trong chuồng trại theo mô hình công nghiệp.
Kỹ thuật làm chuồng công khá đơn giản, trong đó cần chú ý thiết kế chuồng thông thoáng vào mùa hè, ấm áp vào mùa đông. Tùy vào số lượng chim công nuôi dưỡng thực tế mà độ rộng hẹp của chuồng công có thể khác nhau. Một ô chuồng đúng tiêu chuẩn (có thể nuôi từ 4 - 6 cá thể chim trưởng thành, hoặc 10 - 15 cá thể từ 6-12 tháng tuổi) thường rộng: 3,5 - 4m, dài: 5 - 6m, cao: 2,7 - 3m.
Để giảm chi phí, bà con có thể tận dụng nhà kho, xưởng, chuồng heo, chuồng gà sẵn có để cải tạo thành chuồng nuôi chim công. Ngoài ra, bà con nên thiết kế thêm một chuồng phụ để chăm sóc riêng chim công bị bệnh, hay trong quá trình theo dõi bệnh để tránh lây nhiễm cho các cá thể khác.
Vật liệu làm chuồng có thể dùng tre, nứa, hay lưới B40 quây xung quanh hoặc làm vách ngăn. Nóc chuồng dùng lưới cước để chim không bay ra. Người nuôi cũng có thể dùng các tấm nhựa để lợp mái chuồng, giúp chim có chỗ trú mưa. Cần lưu ý không dùng lưới thép nhỏ hoặc cước ni lông làm vách ngăn, vì chim sẽ lầm tưởng là thức ăn, dễ dẫn đến thủng ruột hoặc thắt diều. Điều quan trọng hơn nữa là việc vệ sinh chuồng. Không gian nuôi chim công phải luôn khô thoáng, bà con có thể dùng cát vàng rải trên nền chuồng để hút ẩm, giúp công không bị bẩn và phòng ngừa giun, sán. Nếu có điều kiện, có thể thiết kế thêm phần sân phía trước để công có chỗ tắm nắng, vận động. Nhìn chung, việc xây dựng chuồng nuôi công khá đơn giản, không quá tốn kém.
Như trang trại của gia đình tôi đang mở rộng ra khoảng 500m2, song chi phí mua vật liệu xây dựng và thiết kế chuồng không nhiều, chỉ khoảng vài chục triệu đồng, quan trọng là phải bố trí thêm nhiều cành cây trong chuồng để chim bay đậu cho thoải mái thì mới nhanh lớn và có bộ lông đẹp rực rỡ.
Đàn chim công được hai vợ chồng ông Khởi chăm sóc chu đáo nên con nào cũng đẹp rực rỡ. Trần Quang
Nhảy múa... cùng chim
Hiện nay có khá nhiều người nuôi chim công, nhưng rất ít người luyện được chim công múa theo ý muốn của mình như ông. Ông có thể chia sẻ cụ thể về bí quyết này?
Để nuôi được chim công không khó, nhưng luyện cho công múa đẹp thì là cả một vấn đề, cần có bí quyết riêng mới có thể thành công được. Nhưng với tôi, bằng kinh nghiệm sẵn có và lòng yêu nghề, yêu chim thì điều đó khá dễ dàng, không có gì khó cả mà chỉ cần vào chuồng ra hiệu là chim múa theo ý muốn ngay. Để nuôi được chim công, trước nhất phải coi chim như bạn, chăm sóc chim cũng như chăm sóc mình vậy, luôn phải ân cần, nhẹ nhàng và thêm đức tính kiên trì thì mới luyện được chim múa theo ý muốn. Theo đó, người nuôi phải luyện cho chim quen với mình trước, sau đó mới dạy múa, ví như múa xòe đuôi là động tác cơ bản nhất, chỉ cần người nuôi chú ý tạo không gian chuồng rộng, thoáng, để ánh nắng chiếu vào chim mới có hứng múa. Còn muốn chim múa cả chân kết hợp với đuôi thì người chủ phải thường xuyên vào chuồng nhảy, chơi cùng chim.
Trong thời gian sắp tới, ông có dự định gì không?
Hiện nay, sản lượng công của tôi vẫn cung cấp ra thị trường đều đặn hàng chục con mỗi năm, trong đó có nhiều con thuộc dòng quý hiếm, giá lên đến hàng chục triệu đồng/cặp, trừ chi phí gia đình tôi có lãi vài trăm triệu đồng.
Trước nhu cầu của thị trường, từ nay đến cuối năm và sang đầu năm tới, tôi đang có dự định sẽ mở rộng quy mô chuồng trại nuôi trên 1.000 con công. Cùng với đó, tôi sẽ mở một nhà hàng chế biến các món ăn độc đáo từ loài chim quý tộc này để phục vụ thực khách.
Bạn đọc Trang trại Việt có nhu cầu mua chim công giống hay tư vấn kỹ thuật có thể liên hệ ông Nguyễn Hữu Khởi qua số điện thoại: 0979836287.
