Kiến nghị mở cửa "giải phóng" cho các trại lợn không nhiễm bệnh

Theo quy định tại các văn bản pháp luật hiện hành, đối với vùng xảy ra dịch bệnh hoặc uy hiếp bởi dịch bệnh với bán kính 3km sẽ bị áp dụng biện pháp cấm buôn bán, vận chuyển lợn ra khỏi vùng dịch. Theo đó, việc tiêu thụ, giết mổ thịt lợn chỉ được thực hiện nội trong khu vực đó, điều này được đánh giá là đang gây khó khăn cho các cơ sở giết, mổ lợn có quy mô và công suất lớn.

Chế biến thịt tại Tổ hợp chế biết, giết mổ thịt lợn quy mô lớn của Công ty CP Masan Nutri-Science Hà Nam.

Phát biểu tại cuộc họp sáng nay 13/5, ông Nguyễn Thiều Nam- Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Masan cho biết: "Ngày 15/11/2018, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã ban hành Quyết định số 4527/QĐ-BNN-TY (“QĐ 4527”) về “kế hoạch hành động ứng phó khẩn cấp với Bệnh dịch tả lợn châu Phi”, trong đó đặt trọng tâm “Giảm thiểu tác động tiêu cực đến kinh tế, xã hội, môi trường do bệnh này gây ra. Theo đó, Quyết định 4527 một mặt đã đề ra các kế hoạch và biện pháp kịp thời để ứng phó khẩn cấp với Bệnh dịch tả lợn châu Phi, tuy nhiên mặt khác QĐ 4527 cũng đã thể hiện một số điểm chưa phù hợp với tình hình dịch bệnh ngày càng lan tràn trên khắp cả nước. Cụ thể biện pháp “Nghiêm cấm vận chuyển lợn và các sản phẩm lợn ra vào vùng dịch, vùng bị dịch uy hiếp” đã trở nên không hiệu quả để đạt được mục tiêu “giảm thiểu tác động tiêu cực đến kinh tế” khi vùng dịch bệnh hầu như đã lan tràn khắp miền Bắc".

Ông Nguyễn Thiều Nam- Phó Tổng Giám đốc Masan Group. Ảnh: Minh Phúc.

Ông Nam dẫn chứng, như Tổ hợp giết mổ thịt lợn quy mô lớn của Masan ở Kim Bảng, Hà Nam hiện nay có quy mô cả hàng vài chục tấn mỗi ngày, chúng tôi hoàn toàn nhập từ nguồn lợn sạch bệnh về để giết, mổ. Song theo quy định hiện nay, vùng huyện Kim Bảng đang có dịch, nên nếu có giết, mổ cũng chỉ được tiêu thụ ngay trong vùng, mà làm sao một huyện Kim Bảng có thể tiêu thụ hết số thịt lợn lớn như thế của nhà máy chúng tôi. Chính vì tình hình đó, Masan đã phải chủ động đóng cửa Tổ hợp chế biến, giết mổ thịt lợn quy mô lớn của mình tại Hà Nam từ ngày 12/4 vừa qua.

"Chúng tôi cho rằng, dịch tả lợn châu Phi sẽ còn xảy ra lâu dài, có thể mất đến 5-7 năm, nên chúng ta phải xác định "sống chung với lũ" như cách làm của Trung Quốc hiện nay là cử bác sỹ thú y đến giám sát, hỗ trợ doanh nghiệp, chứ cứ cấm như hiện nay, các trang trại chưa bị dịch tả lợn cũng bị vạ lây"- ông Nam kiến nghị.

Theo ông Nam, việc áp dụng biện pháp "ngăn sông, cấm chợ" đối với các vùng có dịch tả lợn châu Phi hiện nay sẽ gây ra 4 rủi ro lớn:

Rủi ro thứ nhất, chỉ có các cơ sở giết mổ quy mô công nghiệp lớn, có tiêu chuẩn kiểm soát rõ ràng mới là người tuân thủ việc đóng cửa và không phân phối các sản phẩm từ thịt lợn, còn tư nhân hoặc các lò giết mổ nhỏ lẻ, thủ công do không cập nhật các quy định pháp luật, hạn chế về các phương tiện giết mổ và phương tiện kiểm nghiệm thì vẫn hoạt động bất chấp việc cấm đoán vì nhà nước và lực lượng thú y không thể có đủ lực lượng để kiểm soát các cơ sở giết mổ nhỏ lẻ, cá nhân

Rủi ro thứ hai, việc quy định lợn sạch bệnh trong vùng dịch, vùng bị uy hiếp chỉ được giết mổ, tiêu thụ tại chỗ (trong vùng dịch, vùng bị uy hiếp) không có nhiều ý nghĩa đối với trang trại, hộ chăn nuôi tập trung quy mô lớn, dẫn đến khả năng tiêu thụ tại chỗ là không đáng kể so với nguồn cung.  Điều này có nguy cơ dẫn đến việc người dân kê khai cả lợn sạch bệnh để hưởng hỗ trợ của nhà nước, hoặc thậm chí chủ động gây bệnh cho đàn lợn do không tìm được đầu ra. Như vậy nhà nước sẽ tiếp tục phải hỗ trợ tài chính cho việc tiêu huỷ lợn và sản phẩm lợn, nếu dịch bện tiếp tục kéo dài không lường trước được thì ngân sách sẽ không đủ để chi trả và ảnh hưởng mạnh đến tăng trưởng GDP, tăng trưởng kinh tế.

Rủi ro thứ ba, các biện pháp cấm đoán lưu thông thịt lợn sạch (ra vào vùng dịch, vùng bị uy hiếp) như hiện nay sẽ gây kiệt quệ cho ngành chăn nuôi và nông dân Việt Nam, đồng thời mở toang cửa thị trường cho thịt nước ngoài nhập khẩu (Mỹ, EU, Brazi) vào Việt Nam và chắc chắn ngành chăn nuôi Việt Nam sẽ không thể khôi phục và mất tính cạnh tranh khi hết dịch bệnh.

Rủi ro thứ tư, thịt lợn vẫn là nguồn đạm không thể thay thế cho nhân dân vì vậy khi các cơ cở giết mổ quy mô lớn, hiện đại không được phép tiêu thụ thịt lợn vì nằm trong vùng dịch bệnh và thịt nhập khẩu cũng không thể đến được với mọi người, chắn chắn sẽ đẩy người tiêu dùng quay lại với việc sử dụng thịt không kiểm soát.

Trước các rủi ro đó, Masan kiến nghị, đề xuất biện pháp kiểm soát 3 tuyến kiểm soát để nhằm vừa kiểm soát chặt chẽ, ngăn chặn sự lây lan dịch bệnh, vừa tạo điều kiện cho các trang trại, hộ chăn nuôi không bị dịch bệnh và các cơ sở giết mổ đủ điều kiện được hoạt động dưới sự kiểm soát chặt chẽ của cơ quan quản lý, tiếp tục cung cấp thịt lợn sạch và an toàn tới người dân, cụ thể:

Tuyến một: Đảm bảo không có bất kỳ lợn hoặc đàn lợn nào nhiễm dịch bệnh được xuất chuồng, xuất trại;

Tuyến hai: Đảm bảo không để bất kỳ con lợn nào nhiễm bệnh vào nhà máy giết mổ;

Tuyến ba: Kiểm soát thành phẩm khi ra khỏi cơ sở giết mổ để đảm bảo không có bất kỳ sản phẩm thịt lợn nào bị nhiễm dịch đến tay người tiêu dùng.

Trong trường hợp phát hiện lợn bị dịch bệnh bên trong cơ sở/nhà máy giết mổ thì cơ sở/nhà máy giết mổ phải ngừng hoạt động trong 48 giờ để thanh trùng, trường hợp phát hiện cơ sở/nhà máy giết mổ cố tình vi phạm thì sẽ bị đóng cửa. "Đồng thời các thông tin về các cơ sở giết mổ an toàn sẽ được công khai trực tuyến trên các trang thông tin điện tử của Cục Thú y"- ông Nam nêu ý kiến.

Theo ông Nam, các biện pháp kiểm soát này đòi hỏi doanh nghiệp giết mổ, chế biến phải tự trang bị đầy đủ các trang thiết bị kiểm nghiệm để kịp thời phát hiện bệnh dịch ở các khâu thu mua, vận chuyển, giết mổ và phân phối thành phẩm.

"Trung quốc không áp dụng biện pháp “ngăn sông - cấm chợ” mà tập trung kiểm soát các cơ sở giết mổ, theo đó cho phép các sản phẩm từ lợn đã giết mổ nếu an toàn thì vẫn tiếp tục được cấp giấy chứng nhận thú y và được tiêu thụ không chỉ trong vùng có dịch bệnh mà còn được phép tiêu thụ ra ngoài và đồng thời trách nhiệm kiểm soát được đưa về cho doanh nghiệp giết mổ (xem thông báo về các thương trình phòng chống Dịch tả lợn Châu phi của Tổ chức Nông lương Thế giới FAO)"- ông Nam dẫn chứng.

Bộ trưởng Bộ NNPTNT Nguyễn Xuân Cường phát biểu tại cuộc họp sáng nay. Ảnh: Minh Phúc.

Sau phát biểu của ông Nam, Bộ trưởng Bộ NNPTNT Nguyễn Xuân Cường đã hoan nghênh tinh thần gương mẫu của Masan khi chủ động đóng cửa nhà máy giết, mổ thịt lợn quy mô lớn tại khu vực đã được công bố dịch của tỉnh Hà Nam. Đồng thời khẳng định, ngay sau cuộc họp sáng nay 13/5, sẽ hoàn thiện văn bản để trình Chính phủ ban hành các biện pháp nhằm tháo gỡ việc tiêu thụ thịt lợn tại các trang trại an toàn.

"Thứ nữa, đó là chính sách hỗ trợ thu mua thịt sạch, để chúng ta có một lượng thịt sạch dự trữ, giảm thiểu nguy cơ rủi ro, đề phòng bất ổn thị trường. Đây là việc làm rất có ý nghĩa, bởi vậy Ban chỉ đạo đã giao ngay cho Bộ Công thương tập hợp tất cả cơ sở chăn nuôi, giết mổ lớn chăn nuôi theo chuỗi từ trang trại đến bàn ăn, có nguồn cung thịt sạch đảm bảo an toàn thực phẩm để ưng ứng cho thị trường"- Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường khẳng định.

Cũng phát biểu tham gia ý kiến tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Công thương Đặng Hoàng An cũng khẳng định, việc  Masan gương mẫu, chủ động đóng cửa nhà máy giết, mổ do nằm trong khu vực xảy ra dịch bệnh dù nhà máy đáp ứng đủ các yếu tố đảm bảo an toàn chế biến thực phẩm là rất đáng hoan nghênh, nhưng cũng rất đáng tiếc, vì như thế chúng ta đã làm lãng phí cơ hội tiêu thụ thịt lợn an toàn cho người chăn nuôi và người tiêu dùng. Bởi khó khăn lớn hiện nay là, chúng ta còn thiếu các cơ sở giết, mổ thịt lợn đảm bảo an toàn.

"Tổng cục Quản lý thị trường đã kiểm tra hơn 2.000 địa điểm, xử lý 200 địa điểm không đạt an toàn. 100% quân số lực lượng quản lý thị trường đang tham gia các cơ quan liên ngành xử lý ASF. Chúng tôi thấy về tình hình chung, hệ thống chính trị các tỉnh đã vào cuộc tốt"- ông An cho biết.

Thời gian tới, chúng tôi đặt ra mấy vấn đề: Như một số doanh nghiệp đã đề cập, chưa bao giờ chúng ta gặp phải dịch bệnh chưa có thuốc dù đã xảy ra hơn 100 năm. Nếu chống dịch trong thời gian dài, phải đặt nặng vấn đề này. Chúng tôi nghĩ cần thiết kế lại khâu phòng chống, làm sao vừa phòng vừa phát triển. Việt Nam hiện là quốc gia xuất khẩu thịt lợn "có số má", đứng thứ 7 thế giới.

Thứ trưởng Bộ Công thương Đặng Hoàng An đóng góp ý kiến tại hội nghị. Ảnh: Hồng Phúc.

Theo ông An, Bộ Công thương cũng đã chỉ đạo Cục Xuất nhập khẩu, Tổng cục Quản lý thị trường để nắm tình hình trong nước, thế giới. Nguyên tắc là đảm bảo thịt lợn sạch kể cả từ vùng đang có dịch cũng đến được tay người tiêu dùng. Cực đoan thì mất cân đối cung cầu.

"Một số trường học gửi tin đến phụ huynh về việc bếp không có thịt lợn, tôi nghĩ đây là tuyên truyền hơi quá. Cục Thú y cần hướng dẫn cụ thể với người dân. Như thế này thì có lẽ hơi quá. Trong khi thịt lợn là thứ rất cần, ví dụ như bánh chưng sao gói bằng thịt bò được. Qua khảo sát một số địa phương, doanh nghiệp, chúng tôi nhận thấy khâu cấp đông còn hạn chế. Ví dụ như Massan, tích cực hơn thì cần có khâu giết mổ đảm bảo, từ đó cấp đông rồi cung cấp ra thị trường"- ông An nói tiếp.