Những đêm trắng lùng bắt sâm Ngọc Linh giá rẻ

Không qua được mắt "chim lợn", bắt hụt chuyến hàng sâm lậu

Như Báo Điện tử Dân Việt đã thông tin trong các kỳ trước, có hiện tượng thương lái mua gom loại sâm trồng bên Vân Nam (Trung Quốc) sau đó vận chuyển lậu về Việt Nam để mạo danh là sâm Ngọc Linh giá rẻ hoặc sâm Lai Châu.

Từ những thông tin thu thập được, tháng 5/2023, nhóm PV Dân Việt đã chuyển đến cơ quan chức năng tỉnh Lào Cai và Lai Châu để phối hợp xử lý.

PV Dân Việt liên hệ làm việc với Cục Hải quan tỉnh Lào Cai. Sau khi được cung cấp thông tin hiện tượng buôn lậu sâm từ Trung Quốc về Việt Nam, Cục Hải quan tỉnh Lào Cai đã giao một Chi cục hải quan trực thuộc làm đầu mối phối hợp với nhóm phóng viên để triển khai.

Ngày 18/5, PV đã làm việc với Chi cục hải quan này, hai bên thống nhất, khi nhóm PV nhận được thông tin về chuyến hàng chuyển về Việt Nam sẽ thông báo đến đơn vị hải quan để kiểm tra, xác minh, làm rõ. Phía Chi cục Hải quan đề nghị cùng phối hợp với lực lượng biên phòng trong việc kiểm tra, phát hiện các đối tượng nghi vấn vận chuyển sâm lậu qua biên giới.

Tuy nhiên, ngày hôm sau, theo thông tin PV nhận được, các mối hàng từ phía Trung Quốc không thể đi lẫn trong hàng tạp hóa rau củ qua cửa khẩu nữa. Hoạt động vận chuyển qua khu vực này cũng tạm ngừng một thời gian.

Cuối tháng 5/2023, nhóm phóng viên nhận được thông tin, một nguồn hàng vận chuyển lậu sâm qua biên giới vào đêm ngày 1/6, sang Việt Nam ở các đường mòn thuộc địa bàn huyện Mường Khương.

Nhóm PV Dân Việt đã lên Lào Cai, thông báo thông tin đến Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Lào Cai. Ngày 1/6, Trung tá Tạ Văn Tuân – Phó Chỉ huy trưởng Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Lào Cai trực tiếp chỉ đạo các đơn vị nghiệp vụ mật phục, truy tìm các đối tượng vận chuyển chuyến hàng.

19 giờ cùng ngày chúng tôi xuất phát từ TP.Lào Cai hướng về địa bàn biên giới ở huyện Mường Khương. Trên xe, chúng tôi vẫn nhận được thông tin báo vị trí về lô hàng sâm sẽ được vận chuyển lậu vào Việt Nam. Lực lượng Bộ đội biên phòng nhanh chóng xác định được vị trí, tọa độ của các đối tượng có thể vận chuyển hàng qua biên giới.

Nhóm PV cùng các chiến sỹ lực lượng Bộ đội Biên phòng tỉnh Lào Cai mật phục ở khu vực một con suối giáp với Trung Quốc. Nhiều giờ sau, khu vực vẫn không có động tĩnh gì lạ. Đồng thời, chúng tôi nhận được thông báo, có "chim lợn" phát hiện người lạ nên đã thông báo cho thương lái "án binh bất động".

Sự nỗ lực của các cán bộ, chiến sỹ lực lượng Bộ đội biên phòng cùng nhóm PV không đem lại kết quả như kỳ vọng vào buổi tối hôm đó.

Phát hiện đối tượng vận chuyển sâm lậu, đưa về đội lốt sâm Ngọc Linh giá rẻ

Với mức giá thu mua bên Trung Quốc và bán lại ở Việt Nam với mác sâm Ngọc Linh giá rẻ, sâm Lai Châu chênh lệch như chúng tôi đã chỉ ra, có thể nói lợi nhuận "không thua kém mấy so với buôn ma túy". Do đó, các đối tượng vận chuyển sâm lậu tìm nhiều cách để vận chuyển hàng trót lọt.

Việc "án binh bất động" chỉ diễn ra trong một thời gian ngắn, bởi các chủ vườn bên phía Trung Quốc vẫn thu hoạch sâm, còn thương lái vẫn có nhu cầu chuyển được sâm về Việt Nam để trà trộn thành sâm chất lượng trong nước.

Nhóm PV Dân Việt tiếp tục đeo bám các đường dây buôn bán, vận chuyển sâm lậu từ Trung Quốc về Việt Nam. Tháng 6/2023, chúng tôi tiếp tục nhận được thông tin về một mối hàng tên H.T ở huyện Mường Khương (tỉnh Lào Cai) vẫn đang nhận sâm vận chuyển lậu từ Trung Quốc về Việt Nam.

Nhóm phóng viên đã cung cấp toàn bộ hình ảnh, số điện thoại, thời gian vận chuyển của đối tượng cho bộ đội biên phòng tỉnh Lào Cai.

Đến ngày 16/6, lực lượng bộ đội biên phòng tỉnh Lào Cai phát hiện, bắt quả tang đối tượng H.T tại huyện Mường Khương nhận hàng là thực vật giống nhân sâm (tam thất tươi) không rõ nguồn gốc. Nhóm phóng viên đã lên Lào Cai ngay trong đêm để ghi nhận vụ việc.

Cụ thể, vào lúc 11 giờ ngày 16/6, tại đường Gốc Vải, tổ dân phố Mã Tuyển, thị trấn Mường Khương, huyện Mường Khương, tổ công tác của Đoàn 1, Cục Phòng chống ma túy và tội phạm (Bộ tư lệnh Bộ đội Biên phòng), Phòng Phòng chống ma túy và tội phạm (Bộ chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Lào Cai) phối hợp với Đồn Biên phòng Mường Khương phát hiện đối tượng H.T, sinh 1994, trú tại huyện Mường Khương đang bốc 5 thùng bìa cacton, 1 bao tải xác rắn lên xe khách Lai Hà chạy tuyến Mường Khương – Lào Cai có biểu hiện nghi vấn nên tiến hành kiểm tra.

Quá trình kiểm tra phát hiện bên trong các thùng cacton và bao tải có chứa cây, củ, lá nghi là tam thất tươi nên tổ công tác đã yêu cầu đưa toàn bộ số tang vật, phương tiện về Đồn Biên phòng Mường Khương để làm rõ.

Lực lượng chức năng xác định toàn bộ lượng hàng có tổng trọng lượng hơn 86kg, trong đó hơn 70kg bao gồm cả cây, lá, củ và 12kg củ nghi tam thất (hình dáng giống sâm trồng tại Việt Nam).

"Sau khi nhận thông tin, Bộ Chỉ huy đã chỉ đạo nghiêm túc, rất trách nhiệm và tổ chức xác minh từ thông tin của Nhóm phóng viên Dân Việt cung cấp. Hiện đã bắt được đối tượng, nên sau khi có kết quả giám định sẽ có hướng xử lý tiếp theo và sẽ thông tin lại cho Báo", Đại tá Tống Chính Phúc - Trưởng phòng Phòng chống ma túy và tội phạm BĐBP Lào Cai cho biết.

Tiếp đó, ngày 17/6, Đồn Biên phòng Mường Khương đã ra Quyết định trưng cầu Viện Dược liệu Bộ Y tế giám định. Ngày 6/7, Viện Dược liệu Bộ Y tế có Văn bản trả lời 72,5kg củ, thân, lá cây có đặc điểm hình thái đặc trưng sâm Lai Châu và 1,5kg củ thực vật có đặc điểm hình thái đặc trưng sâm gừng.

Ngày 10/7, Đồn Biên phòng Mường Khương ra quyết định thành lập Hội đồng định giá tang vật vi phạm hành chính, kết quả Hội đồng định giá kết luận giá trị số hàng hóa trên là 25.375.000 VNĐ.

Cụ thể, số tang vật bao gồm 72,5kg củ, thân, lá cây có đặc điểm hình thái được Viện Dược liệu kết luận giống đến 99% là sâm Lai Châu, loại khoảng 35 đến 40 củ/1kg được định giá 350.000 đồng/1kg. Còn 11,5kg ghi là củ tam thất, Hội đồng định giá cho biết không có căn cứ để xác định giá.

Cơ quan chức năng sau đó đã có Quyết định xử phạt vi phạm hành chính H.T số tiền là 7 triệu đồng, tịch thu tang vật hành chính và buộc tiêu hủy tang vật vi phạm theo quy định. 

PV Dân Việt đặt câu hỏi, vì sao giá của 1kg sâm chỉ định giá 350.000 đồng/1kg? 

Một cán bộ của Đồn biên phòng Mường Khương giải thích: Thời gian gửi mẫu đi kiểm nghiệm tại Viện Dược liệu từ ngày 17/6 đến tận ngày 6/7 mới có kết quả là quá lâu. Sau đó khi định giá, toàn bộ hàng hóa là sâm củ tươi niêm phong ở trong kho đã hư hỏng. Trong khi, tại Lào Cai chưa có văn bản nào quy định về giá cho mặt hàng này nên cơ quan chức năng phải đi khảo sát giá trên địa bàn để làm căn cứ.

Tuy nhiên, theo tài liệu của Dân Việt, một số vụ việc tương tự ở Lai Châu khi cơ quan chức năng phát hiện được, dù sâm nhập lậu có kích cỡ nhỏ hơn nhưng cũng được định giá hơn 1 triệu đồng/1kg. Qua đó, có cơ sở để khởi tố đối tượng.

Cụ thể, ngày 6/1/2023, UBND huyện Phong Thổ tình Lai Châu đã thành lập Hội đồng định giá tài sản một vụ việc như trên. Tài sản định giá là 91,1kg sâm Lai Châu, chỉ có phần củ chính, dễ con và không có thân, lá có trọng lượng 170 củ/1kg, (nhỏ hơn của Lào Cai là 35-40 củ/1kg). Kết quả của Hội đồng định giá đã đưa ra là là hơn 108 triệu đồng (tương đương hơn 1,1 triệu đồng/1kg).

Vụ việc sau đó đã được cơ quan chức năng của tỉnh Lai Châu khởi tố vụ án hình sự. Có thể thấy, trong công tác xử lý vi phạm đối với mặt hàng sâm nhập lậu còn những vướng mắc nhất định. Cùng một mặt hàng là sâm tươi nhập lậu nhưng tại Lào Cai và Lai Châu đã có những xác định giá trị hoàn toàn khác nhau.

Như vậy, những thông tin PV Báo Điện tử Dân Việt điều tra, ghi nhận được là hoàn toàn có cơ sở. Có việc các thương lái thu gom sâm (hay còn gọi là tam thất tươi, như cách gọi bên Vân Nam, Trung Quốc – PV) rồi vận chuyển lậu về Việt Nam để trà trộn thành sâm Ngọc Linh, sâm Lai Châu, nhằm lũng đoạn thị trường sâm, lừa dối người tiêu dùng.

Thông tin PV thu thập được cũng hỗ trợ cơ quan chức năng khám phá, làm rõ có các đường dây vận chuyển sâm lậu về Việt Nam.