Phân luồng học sinh thi vào lớp 10: "Giáo viên THCS không đủ năng lực tư vấn hướng nghiệp"

Giáo viên THCS có nên phân luồng học sinh thi vào lớp 10?

Mấy năm gần đây, việc phân luồng học sinh vào lớp 10 trở thành chủ đề gây tranh cãi. Nhiều phụ huynh cho biết, nhà trường liên tục ép học sinh và cha mẹ ký đơn không được thi vào lớp 10, chỉ như vậy mới có bảng điểm đẹp để xét học bạ vào các trường tư thục, trường nghề. 

Mới đây, một phụ huynh ở Bắc Giang đã bức xúc đứng giữa cuộc họp nói với hiệu trưởng: "Chúng tôi đóng tiền học cho con, động viên con mỗi ngày với mong muốn con được thi vào lớp 10 ngôi trường theo đúng nguyện vọng. Thế nhưng giờ nhà trường "nhồi nhét" đi học ngành nghề không phải thi khiến các con nản chí. Tôi mong các con được thi như các bạn nên nhà trường hãy để cho các cháu thi đã. Nếu trượt thì con cũng sẽ vào học nghề chứ có gì đâu mà phải vội vã không cho thi từ đầu".

Hiện nay đang có 2 luồng tranh cãi: Nhiều người cho rằng, giáo viên, nhà trường nên để cho phụ huynh, học sinh tự quyết định lựa chọn việc thi hay không thi vào lớp 10 công lập. Ngược lại, cũng có ý kiến cho biết, học sinh và phụ huynh không hiểu rõ năng lực, không biết định hướng nghề nghiệp nên để giáo viên, nhà trường tư vấn là đúng, tránh tốn tiền, tốn công sức, gây áp lực.

Trao đổi với PV báo Dân Việt, cô Trần Lệ Khanh, Hiệu trưởng Trường THCS Lĩnh Nam, quận Hoàng Mai, Hà Nội cho biết: "Hiện tại trường đang tiếp tục giảng dạy chương trình chính khóa theo kế hoạch năm học, đồng thời kết hợp ôn tập cho học sinh 3 môn thi vào lớp 10 là Toán, Văn, Ngoại ngữ. Ngày mai, nhà trường phát đơn cho các em đăng ký dự thi vào lớp 10 công lập.

Nhà trường hoàn toàn ủng hộ quyết định của học sinh và phụ huynh. Chúng tôi thực hiện nghiêm không tư vấn hay "ép" học sinh không được thi lớp 10 công lập. Sau khi thi xong có kết quả, các em và gia đình sẽ có kế hoạch cho mình. Hiện tại đa số học sinh có nguyện vọng đăng ký dự thi kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 năm nay".

TS Hoàng Ngọc Vinh, Nguyên Vụ trưởng Vụ giáo dục Chuyên nghiệp, Bộ GDĐT cũng khẳng định: "Đất nước chúng ta còn may mắn khi rất nhiều gia đình muốn cho con em mình học hết THPT trong bối cảnh của cuộc cách công nghiệp lần thứ 4. Chỉ khi nào cha mẹ học sinh và học sinh không muốn học THPT hoặc không có khả năng theo học THPT do hoàn cảnh kinh tế hoặc do học lực... thì đành học nghề kết hợp học văn hóa trình độ trung học.

Bản thân giáo viên và các trường không đủ năng lực tư vấn định hướng nghề nghiệp chỉ dựa vào thành tích học tập vốn nặng tính hàn lâm. Để tư vấn đúng, chúng ta phải có các bài trắc nghiệm khách quan, ngoài ra giáo viên phải học kỹ năng của chuyên gia tư vấn hướng nghiệp. Hơn nữa tương lai việc làm còn chưa biết được nhu cầu trong một xã hội và nền kinh tế biến động thì rất khó tư vấn trúng".

Cần cho học sinh được trải nghiệm ngành nghề, đa dạng hóa mô hình trường trung học

Chuyên gia giáo dục Tô Thụy Diễm Quyên, nhà sáng lập, Giám đốc điều hành InnEdu nêu quan điểm: "Việc phân luồng học sinh vào lớp 10 là chủ trương đúng nhưng cách triển khai chưa tốt. 

Bên cạnh các trường công lập, các em sẽ có thêm lựa chọn khác cho mình là trường tư thục, trường nghề. Tuy nhiên, các trường nghề hiện nay chưa được đánh giá cao nên các trường cần phải thay đổi, đi lên và khẳng định thương hiệu. Phụ huynh, xã hội cũng cần thay đổi cách đánh giá con người không qua bằng cấp, không phải vào học nghề là hư hỏng.

Với học sinh, chúng ta không thể để cho các em như ở trạng thái "bịt mắt", quờ được gì thì quờ, hên xui mà phải tìm hiểu năng lực, nhu cầu của học sinh để định hướng cho đúng. Phụ huynh không đủ kỹ năng và kiến thức để định hướng. Giáo viên thì mặc định dựa vào điểm số chứ không phải năng lực, nhu cầu của đứa trẻ. Cả xã hội cần chung tay định hướng cho các em. Hãy để cho các em được mơ ước và thực hiện mơ ước của mình. Cho các em được phép trải nghiệm nhiều ngành nghề khác nhau, không phải tính bằng thất bại hay thành công mà là cách để cho các em hiểu được nhu cầu học tập rồi định hướng tương lai. Chúng ta không phải dựa vào điểm số, ngồi nói chuyện vài công hay theo xu hướng thị trường rồi tư vấn cho các em ngành nghề. Trải nghiệm mới là quan trọng. Nếu các em làm phải việc không thích sẽ rất mệt mỏi".

TS Hoàng Ngọc Vinh cũng cho biết thêm, sau khi Trung ương có chỉ thị về đẩy mạnh phân luồng học sinh trong giáo dục phổ thông, đã có rất nhiều nghiên cứu, khảo sát đề ra giải pháp cho vấn đề này, tuy nhiên có thể nói khách quan rằng mục tiêu phân luồng chưa bao giờ đạt được. 

Nhìn qua các quốc gia phát triển trên thế giới thuộc châu Âu hay Hoa Kỳ, học sinh sau THCS có rất nhiều con đường học tập nhờ đa dạng hóa mô hình trường trung học. Đều là trường trung học nhưng có thể có THPT bình thường, trung học nghề (vocational high school), trung học kỹ thuật (technical high school), trường bán công (ở Hoa Kỳ là charter school)...

Ở Việt Nam, sau lớp 9 chỉ có hai mô hình là THPT và trung cấp nghề. Đặc biệt là sự phân biệt hai loại văn bằng này (THPT và trung cấp nghề) để tuyển vào đại học và tuyển dụng, thăng tiến trong sự nghiệp lại gặp nhiều cản trở, khiến cho trung cấp nghề kém hấp dẫn.

Theo ông Vinh, mấu chốt của việc đáp ứng nhu cầu của người dân là hầu hết các gia đình đều muốn cho con có được bằng tốt nghiệp THPT và nếu có kỹ năng nghề thì tốt hơn, ngoại trừ một số gia đình không có điều kiện cho con em đi học hoặc các em không có khả năng để theo học ở các cơ sở giáo dục THPT. 

"Hiện tại, khá nhiều trường đại học, cao đẳng địa phương sáp nhập các trường cao đẳng sư phạm vào và đang rất khó khăn trong tuyển sinh, trong khi nguồn lực thầy cô và đất đai đang có thừa. Vì sao không để các trường này được mở các trường trung học hoặc các lớp học dạy chương trình THPT (nếu có đủ điều kiện theo quy định của Bộ GDĐT) ngay tại trường để đáp ứng nhu cầu học tập của người dân và có thêm kinh phí để lấy ngắn nuôi dài và tạo nguồn trong tuyển sinh đại học, cao đẳng? Hiện tại, các mô hình trường trung học ở một số trường đại học sư phạm tuyển sinh rất tốt. 

Thiết nghĩ, muốn đổi mới giáo dục thúc đẩy phân luồng và giảm sức ép học thêm, sức ép của kỳ thi vào lớp 10, Chính phủ và các nhà quản lý giáo dục nên mạnh dạn đổi mới mạnh mẽ hơn nữa và đa dạng hóa trường trung học, đáp ứng nhu cầu đa dạng của người dân. Nếu không có sự mạnh dạn đổi mới thể chế mà vẫn luẩn quẩn giải bài toán này thì bài toán khác sẽ xuất hiện trong hệ thống, khi mà quản lý nhà nước về giáo dục, đào tạo vẫn phân tán cho hai bộ điều hành, vừa không đáp ứng nhu cầu phân luồng, vừa kém hiệu quả, thất thoát nguồn lực lại vừa không quán triệt nguyên tắc xã hội hóa của Đảng và Nhà nước cho giáo dục đào tạo", ông Vinh nói thêm.