dd/mm/yyyy

Mùa ngắm bãi sông của người trên phố

Làng Vĩnh Diệu của tôi không còn, những dãy phố khang trang đã mọc trên nền đất xưa. Mỗi lần vào vụ ngô, vụ lạc, tôi lại lên mặt đê ngắm bãi sông. Người phố tự dưng có mùa ngắm bãi.

Nghe mẹ tôi kể đã từ bao đời, khi con sông lượn khúc quanh thành một bãi bồi trù phú. Có bắp ngô, hạt lúa, làng tôi thành đất lành để thuyền bè từ đường xuôi ghé đến mà nên làng, nên xóm với mái ngói đỏ tươi bên dòng sông Đà.

Bờ bãi ven sông.
Bờ bãi ven sông (ảnh: Bùi Việt Phương).

Qua bao năm tháng làng lên phố, đất lành thành nơi cư dân quần tụ đông đúc, những lối ngõ thành tên đường. Đêm đến, tiếng chẫu chuộc, ếch, nhái, rế mèn, run khoang… cứ xa dần, ngày vắng dần hương đòng, mùi rơm tươi… Mới đầu thấy hẫng hụt, dần cũng thành quen bởi làng lên phố như bao nơi khác. Người làng tôi xưa, nay lại mải mê với mưu sinh trên con đường sạch sẽ ngày mưa, với cái nhà ống lợp tôn làm trên đất ruộng.

Thế rồi, điều chẳng thể thiếu được là những ngọn gió, lấy đâu ra gió mát bây giờ? Ồ, gió vẫn thổi phần phật mái tôn, rèm cửa đấy chứ, nhưng gió khô hanh, gió nóng hầm hập của bê tông, cốt thép.

Những ngày hè nóng nực, lũ trẻ trong làng lại rủ nhau đi tìm gió mát. Thế nên cứ phải ngược lên con đường đê kè bê tông, lại thấy bãi ngoài mênh mang bên dòng sông lượn khúc. Tháng Ba âm lịch, ngô, lạc lên xanh rầm rì dưới bãi, gió sông thổi vào mát rượi, người làng chiều chiều ngồi hóng gió bãi trên đê mà ôn lại chuyện làng quê xưa. Có người xưa chê đất quê nghèo, nay ước có ngôi nhà trông ra bãi mà đón gió từ sông thổi vào.

Nhưng kì thực, người ngoài bãi lại lam lũ lắm. Gặp mùa nước lên, ngô, lạc úng gốc, công sức, vốn liếng bỏ ra tan biến. Mùa hạn, nước sông Đà có đoạn trơ sỏi, cát, cây trồng cũng khô cằn. Trong hương gió mát lành, màu xanh mát mắt của người trong phố là nỗi lo canh cánh của những ai còn bám víu vào đất bãi.

Nhiều khi về làng, ngủ trong căn phòng mới khang trang, cửa sổ đóng kín, lại nghe văng vẳng tiếng ếch đồng từ bãi xa vọng về. Tôi nhớ ra mình cũng từng là người làng.

Từ sân thượng nhà tôi, vào những đêm trăng sáng nhìn ra bờ bãi có ánh trăng lấp lóa trên mặt sông. “Mùa này mà ra ngóng gió mát, ngóng màu xanh của ngô ngoài bãi thì thích rồi”, mẹ tôi bảo thế với đứa con xa quê. Sớm hôm sau, tôi lặng lẽ lên đê, tìm xuống bãi sông, màu xanh của ngô ùa vào tôi ngơ ngác, lại như dò hỏi: Anh từ đâu đến? Vì có một thời ruộng trong, bãi ngoài gối nhau xanh mát, đồng quê thẳng cánh cò bay.

Giờ đây tôi ra ngóng bãi lại ngỡ như đang đi tìm lại những ký ức tuổi thơ đã bỏ quên, lại như ngóng chờ được thấy lại dấu ấn ngôi làng xưa của mình. Cứ lúc nào nhớ lại mùa ngắm bãi sông, muốn trở về ngóng bãi sông xanh mướt ngoài con đê làng, thấy nhớ đồng, nhớ bãi.

Bùi Việt Phương