Trong chuyến đi xã Tà Xùa (Bắc Yên, Sơn La) từ vài chục năm trước, cố Phó Chủ tịch UBND tỉnh Sơn La - ông Thào A Giàng kể cho tôi nghe về lai lịch cái tên Làng Sáng - bản vùng cao cách trung tâm xã 60km đi bộ. "Người Mông di dân vào vùng lõi rừng đặc dụng sinh sống. Khi cán bộ đến vận động họ trở lại địa bàn cũ không được, mới than rằng: Bà con đến tận nơi xa xôi, không có điện, không có nước, không trường học, trạm y tế… như thế này để sinh sống, giờ chúng tôi có muốn giúp đỡ bà con thì biết báo cáo cấp trên tên bản này là gì ? Mấy ông người Mông du cư ngẩn mặt nghĩ mãi, rồi xì xào với nhau: Lang Sáng, Lang Sáng… Anh cán bộ nghe thấy vậy, gật đầy nhất trí. Và cái tên Làng Sáng ra đời.
2 bản đặc biệt khó khăn xã Háng Đồng đã có điện lưới quốc gia. Ảnh: Quốc Tuấn.
Tiếng Mông, "Lang Sáng" khi dịch ra tiếng phổ thông có nghĩa là "Khó nghĩ". Thực ra lúc ấy là mấy ông người Mông đang nói với nhau, đại ý là: Cán bộ hỏi thế thì dân khó nghĩ quá. Nhưng cán bộ thì tưởng dân chọn tên Làng Sáng (tiếng Mông vùng Bắc Yên phát âm chữ Lang nghe giống chữ Làng), thế là bản Làng Sáng ra đời. Từ trung tâm xã Tà Xùa này, muốn đến với Làng Sáng thì chỉ có đi bộ. Cứ thẳng dông núi (đỉnh núi) mà đi, 2 ngày sẽ đến bản. Xã, huyện cần gặp dân thì vào bản, chứ dân bản thì chỉ ra ngoài khi nào cần đi chợ mua muối, mua dầu hoả thôi. Tất cả những đứa trẻ ở đấy sinh ra hầu như chẳng đưa nào có giấy khai sinh… - ông Thào A Giàng kể như vậy.
Bà Phạm Thị Doan, Giám đốc Sở Công thương tỉnh Sơn La trao ti vi cùng bộ thu sóng cho người có uy tín và các điểm trường của hai bản. Ảnh: Quốc Tuấn.
Tất bật chạy ngược chạy xuôi từ sáng sớm để chuẩn bị các nội dung cho buổi lễ đóng điện diễn ra lúc 11 giờ trưa, ông Hạng A Thông, Trưởng bản Làng Sáng bảo: Mấy hôm nay, cán bộ bản và bà con trong bản ai cũng phấn khởi bởi bản mình sắp có điện lưới quốc gia, điều mà bao thế hệ người H'Mông trước đó cho rằng "để kéo được điện lên Làng Sáng còn khó hơn lên trời".
Thời điểm Làng Sáng còn là một bản của xã Tà Xùa trước năm 2008 khi chưa tách ra thành xã Háng Đồng, phải đi bộ qua 5 bản khác với thời gian gần 3 ngày trời mới có thể đặt chân được tới bản Làng Sáng. Cũng bởi đi lại và giao thông cách trở nên đời sống của bà con tại các bản vùng cao của xã Háng Đồng gặp rất nhiều khó khăn. Do chưa có điện nên trong mấy chục năm qua đã ảnh hưởng rất nhiều đến hoạt động sản xuất cũng như sinh hoạt hằng ngày của đồng bào nơi đây.
Công nhân điện lực Sơn La phát tờ rơi hướng dẫn cách sử dụng điện tiết kiệm cho các hộ bản Làng Sáng. Ảnh: Quốc Tuấn.
Ông Mùa A Sà (gần 70 tuổi), một trong những già bản có uy tín của Làng Sáng, phấn khởi bảo: Làng Sáng và các bản lân cận có điện lưới quốc gia đúng là một kỳ tích. Chúng tôi cảm ơn Đảng, Chính phủ nhiều lắm. Đặc biệt là việc hơn 100 hộ dân của bản được sử dụng điện lưới quốc gia chỉ trước Quốc khánh 2/9 một ngày. Đây là một ngày đáng nhớ của người dân chúng tôi.
Sự kiện các hộ đồng bào dân tộc H'Mông tại 2 bản Làng Sáng và Háng Đồng C được sử dụng điện lưới quốc gia trước ngày Quốc khánh 2/9 một ngày thuộc dự án cấp điện nông thôn từ lưới điện Quốc gia tỉnh Sơn la giai đoạn 2016-2020. Dự án cấp điện cho các xã Song Pe, Phiêng Côn, Chim Vàn, Xím Vàng và hôm nay là 2 bản thuộc xã Háng Đồng đều thuộc huyện vùng cao Bắc Yên. Tại xã Háng Đồng, được đầu tư ba trạm biến áp (138kVA) và cấp điện cho 180 hộ của 2 bản.
Cán bộ điện lực lắp đặt ti vi cho bà con bản Làng Sáng. Ảnh: Quốc Tuấn.
Bà Phạm Thị Doan, Giám đốc Sở Công thương tỉnh Sơn la, thông tin: Để đưa được điện lưới quốc gia về 2 bản của xã Háng Đồng, trong đó có bản đặc biệt khó khăn Làng Sáng là sự quyết tâm rất cao. Vì đường đi lại lên các bản chủ yếu là đường bộ, quá trình vận chuyển cột và đường dây cùng các thiết bị lên bản cũng mất rất nhiều thời gian do các phương tiện chuyên chở khác không tiếp cận được. Cũng để kịp thời đáp ứng lòng mong mỏi của bà con, Sở Công thương đã quyết liệt chỉ đạo và đã hoàn thành mục tiêu đóng điện trước dịp 2/9. Đây cũng là một trong những công trình chào mừng sự kiện trọng đại của đất nước mà tỉnh đã đề ra.
Cán bộ điện lực đóng điện, đưa điện lưới quốc gia phục vụ nhu cầu sinh hoạt của các hộ dân tại hai bản đặc biệt khó khăn của xã Háng Đồng. Ảnh: Quốc Tuấn.
Nằm ngay sát bản Làng Sáng là bản Háng Đồng C, đến 11 giờ trưa, toàn bộ hơn 50 hộ đồng bào dân tộc H'Mông của bản như vỡ òa khi cán bộ điện lực đóng điện, đưa điện lưới quốc gia đến từng hộ. Chỉ tay vào chiếc ti vi còn nguyên đai nguyên kiện và chiếc đầu thu sóng truyền hình do đoàn công tác của Sở Công thương tặng, ông Mùa A Chu, người có uy tín của bản, bảo: Mừng lắm, từ người già đến trẻ nhỏ trong bản ai cũng vui như tết. Có điện thắp sáng, trẻ con trong bản sẽ không phải đốt đèn hay dùng điện nước lúc được lúc không để học nữa. Bà con ban ngày lên nương, tối về có thể xem ti vi hoặc phụ nữ có thể ngồi thêu thùa dưới ánh đèn điện khi đêm xuống…
Người dân bản Làng Sáng tìm hiểu kiến thức sử dụng tiết kiệm điện. Ảnh: Quốc Tuấn.
Ông Hờ A Mang, Chủ tịch UBND xã Háng Đồng, nói: Trong quá trình triển khai dự án, xã đã tham gia hỗ trợ đơn vị thi công trong việc tháo gỡ những vướng mắc trong công tác giải phóng mặt bằng. Đặc biệt, dự án đã đón nhận được sự ủng hộ của người dân trong việc góp công, góp sức, hiến đất, cây cối hoa màu bị ảnh hưởng bởi công tác thi công đường dây, trạm biến áp. Qua đó, đã góp phần vào việc đảm bảo đóng điện phục vụ nhu cầu sinh hoạt của các hộ dân tại hai bản.
Trong dịp này, cùng với tổ chức đóng điện cho các bản vùng cao của Háng Đồng, tỉnh Sơn La cũng đã có nhiều hoạt động thi đua hướng về ngày Quốc khánh 2/9, một sự kiện lịch sử mà đồng bào các tộc vùng cao Sơn La thường lấy làm ngày tổ chức tết Độc lập. Và hôm nay, trong không khí hướng về ngày tết Độc lập 2/9 của đồng bào vùng cao Háng Đồng như được nhân đôi khi ánh điện của Đảng đã bừng sáng trong mỗi ngôi nhà nơi rẻo cao…
