Cùng với nhiều loại cây ăn quả khác, cây chuối được xem là một lợi thế trong sản xuất nông nghiệp của huyện Yên Châu. Với đặc điểm dễ trồng, dễ chăm sóc, từ lâu cây chuối đã gắn bó mật thiệt với cuộc sống của người dân huyện Yên Châu.
Chuối sấy giòn Yên Châu được chế biến từ những quả chuối tiêu xanh.
Đến thời điểm này, toàn huyện Yên Châu có hơn 500ha chuối, trong đó diện tích chuối đã cho thu hoạch gần 400ha. 25ha chuối được trồng và chăm sóc theo quy trình VietGAP. Sản lượng chuối của huyện ước đạt hơn 6.100 tấn/năm, trong đó có 120 tấn nằm trong chuỗi sản xuất quả an toàn đạt tiêu chuẩn xuất khẩu vào các thị trường. Địa bàn trồng chuối chủ yếu tập trung ở các xã: Chiềng Đông, Chiềng Sàng, Sặp Vạt, Chiềng Hặc, Tú Nang và Lóng Phiêng. Trong các giống chuối được trồng ở Yên Châu, thì chuối tây chiếm diện tích lớn nhất. Đặc sản chuối Yên Châu đã chính thức được cấp chứng nhận nhãn hiệu, mở ra bước phát triển mới cho cây chuối ở Yên Châu.
Yên Châu được xem là vựa chuối của tỉnh Sơn La.
Để nâng cao giá trị sản phẩm, người dân Yên Châu đã năng động làm ra nhiều sản phẩm từ chuối, như: Rượu chuối, chuối sấy dẻo để cung cấp ra thị trường. Khác với chuối sấy dẻo được làm từ quả chuối tây, thì chuối sấy giòn lại được làm ra từ quả chuối tiêu.
Một trong những cơ sở sản xuất chuối sấy giòn đầu tiên ở huyện Yên Châu là cơ sở Thành Công, ở tiểu khu 6 (thị trấn Yên Châu, huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La). Chủ cơ sở là anh Nguyễn Xuân Chiến. Sản phẩm chuối sấy giòn Yên Châu do anh Chiến sản xuất được lựa chọn là 1 trong 20 sản phẩm OCOP của tỉnh Sơn La.
Những quả chuối tiêu xanh to, đẹp được lựa chọn làm chuối sấy giòn.
Anh Chiến đến với nghề sản xuất chuối sấy giòn cũng hết sức tình cờ. Trong một lần đi tham quan ở tỉnh Đồng Nai hồi đầu năm 2018, thấy người dân ở xứ sở cao su này sản xuất chuối sấy giòn từ những quả chuối tiêu xanh, anh Chiến đã chú tâm học hỏi.
"Khi đó tôi nghĩ, Yên Châu có lợi thế về trồng chuối từ nhiều năm nay, trong khi đầu ra cho quả chuối ở địa phương mình lại khá bấp bênh, tại sao mình không thử sản xuất chuối sấy giòn như người dân ở đây. Làm theo cách này vừa có thể bảo quản sản phẩm chuối được lâu hơn mà giá trị kinh tế cũng cao hơn nhiều lần so với bán chuối tươi. Nghĩ vậy, tôi đã học hỏi cách chế biến chuối sấy giòn của người dân nơi đây" – anh Chiến nhớ lại.
Sản phẩm chuối sấy giòn Yên Châu đã có mặt ở nhiều tỉnh, thành trong nước.
Sau khi trở về nhà, giữa năm 2018, anh Chiến bắt tay vào làm thử. Thời gian đầu, chế biến chuối sấy giòn lại không hề đơn giản như anh nghĩ. Những mẻ chuối sấy hỏng cứ nối tiếp nhau, mẻ thì cháy, mẻ thì sống khiến anh Chiến phải đổ đi vài tạ chuối.
Khổng nản lòng trước những thất bại đầu tay, anh Chiến vừa làm vừa đúc rút kinh nghiệm, đồng thời học hỏi thêm cách chế biến chuối sấy giòn qua mạng Internet. Trời không phụ công người có tâm, cuối cùng anh cũng thành công với nghề sấy chuối giòn.
Chuối sấy giòn Yên Châu có đặc điểm vừa giòn vừa thơm và rất ngậy, ăn một lần nhớ mãi.
Chia sẻ về quy trình làm chuối sấy giòn, anh Chiến vui vẻ cho biết: Chuối sấy giòn phải là chuối tiêu xanh thì mới ngon. Sau khi nhập chuối của các hộ dân ở thị trấn Yên Châu và các vùng lân cận về, tôi tiến hành lựa chọn những quả đẹp, không bị bầm dập hay bị sâu bọ, sau đó gọt sạch vỏ, bỏ vào ngâm cho sạch nhựa, rồi mới thái thành từng lát nhỏ theo kích cỡ đã định. Khi thái xong, tôi tiến hành ướp gia vị, gồm: Đường, gừng, vừng hạt, sau đó cho vào chảo chiên ước chừng 1 tiếng đồng hồ. Khi những lát chuối ngả màu vàng cánh rán, tôi vớt ra khay làm nguội, sau đó mới đóng gói.
Trình độ chiên chuối của anh Chiến giờ đã ở mức điêu luyện, 10 mẻ như 10. Bóc gói chuối sấy giòn đổ ra đĩa, anh Chiến mời chúng tôi nếm thử. Nhìn đĩa chuối sấy giòn vàng óng, thơm phức, chúng tôi không để anh Chiến phải mời đến câu thứ 2. Nhón miếng chuối sấy đưa vào miệng ăn thử, chúng tôi cảm nhận được vị giòn tan, ngọt nhẹ của đường, vị ngầy ngậy của vừng và vị thơm cay của gừng. Đặc sản chuối sấy giòn do cơ sở của anh Chiến sản xuất quả thiệt rất tuyệt, anh bạn đi cùng tôi sau khi ăn cứ tấm tắc khen mãi không thôi.
Đặc sản chuối sấy giòn là 1 trong 20 sản phẩm OCOP của tỉnh Sơn La.
Theo anh Chiến, thời điểm bán chuối sấy giòn chạy nhất là 6 tháng cuối năm. Mỗi ngày, anh Chiến sản xuất được khoảng 30kg chuối sấy giòn từ 1 tạ chuối xanh. Nguồn nguyên liệu dùng để sản xuất chuối sấy giòn trên địa bàn huyện Yên Châu không dồi dào như chuối tây. Vì thế, anh Chiến đang gặp khó khăn về nguyên liệu đầu vào. Còn đối với sản phẩm chuối sấy giòn thì anh Chiến làm ra tới đâu bán hết đến đó, nhiều khi không đủ hàng để cung cấp cho khách. Sản phẩm chuối sấy giòn Yên Châu hiện đã có mặt ở nhiều tỉnh như: Hòa Bình, Thanh Hóa, Hải Dương...
Khi chuối sấy giòn Yên Châu được lựa chọn là một trong 20 sản phẩm OCOP của tinh Sơn La, anh Chiến rất vui. "Tham gia chương trình OCOP của tỉnh, tôi sẽ được hỗ trợ về mặt quảng bá, xúc tiến thương mại đối với sản phẩm chuối sấy giòn. Không lâu nữa, sản phẩm chuối sấy giòn Yên Châu sẽ được nhiều người biết đến hơn. Khi đó giá thành sản phẩm chắc chắn sẽ được nâng lên. Tôi sẽ liên kết với các hộ trồng chuối trong huyện để có thể mở rộng quy mô sản xuất" – anh Chiến bảo vậy.
