dd/mm/yyyy

Chuyển cấy máy, người trồng lúa tăng lợi nhuận

Thực hiện cấy lúa bằng máy, các mô hình triển khai ở 7 tỉnh ĐBSCL đã giảm tới 70% lượng giống gieo sạ, giảm sử dụng phân bón, thuốc BVTV, lúa sinh trưởng tốt, đặc biệt là lợi nhuận cao hơn so với gieo sạ khoảng 4,5 triệu đồng/ha.

Mặt khác, nhờ ít sâu bệnh nên lúa cấy như là một yếu tố thuận lợi để sản xuất lúa an toàn, lúa hữu cơ.

Đó là đánh giá của các chuyên gia và bà con nông dân tại Diễn đàn Khuyến nông @ nông nghiệp chủ đề "Cơ giới hóa trong sản xuất lúa", do Trung tâm Khuyến nông quốc gia phối hợp với Sở NNPTNT Kiên Giang tổ chức mới đây. Hoạt động này nằm trong khuôn khổ dự án chuyển đổi nông nghiệp bền vững tại Việt Nam (viết tắt là VnSat).

Chuyển cấy máy, người trồng lúa tăng lợi nhuận - Ảnh 1.

Các đại biểu phát biểu tại diễn đàn.

Cấy lúa bằng máy, lợi nhuận tăng cao

Chia sẻ kinh nghiệm tại diễn đàn, nông dân Nguyễn Thanh Vững, ấp 6, xã Vĩnh Viễn A (Long Mỹ, Hậu Giang) cho biết: "Vụ hè thu năm 2019, tôi tham gia dự án "Xây dựng mô hình cánh đồng lớn thâm canh và áp dụng cơ giới hóa (CGH) đồng bộ trong sản xuất lúa" với diện tích 5ha. Mặc dù được dự án hỗ trợ giống, phân bón, thuốc BVTV và 1 máy cấy lúa, song khi mới thực hiện tôi vẫn rất lo lắng vì trước đây, tôi gieo sạ tới 150kg giống lúa/ha, nay phải giảm chỉ còn 50kg giống/ha, phải tuân thủ cấy lúa, bón phân, giảm phun thuốc BVTV, có sổ nhật ký ghi chép…".

Tuy nhiên, trải qua thực tế sản xuất, ông Vững cho rằng: "Giá giống lúa hiện khá cao nên chỉ riêng việc giảm lượng giống đã giúp nông dân giảm đáng kể chi phí. Nhất là áp dụng kỹ thuật cấy máy, năng suất lúa đạt 5,76 tấn/ha, cao hơn ruộng đối chứng (sạ 200kg lúa giống) là 0,76 tấn/ha, do ruộng lúa cấy thưa, quang hợp tốt nên cây lúa khỏe, ít bị dịch bệnh, ít đổ ngã. Chưa kể dự án cũng xây dựng tổ liên kết tiêu thụ nên giá bán lúa cũng cao hơn bán cho thương lái bên ngoài 500 đồng/kg. Vụ hè thu này, gia đình tôi thu được 13 triệu đồng/ha, cao hơn nhiều so với nông dân trong vùng canh tác theo tập quán cũ".

Theo đánh giá Trung tâm Khuyến nông Hậu Giang, các mô hình áp dụng sản xuất lúa bằng phương pháp cấy hầu hết cho lợi nhuận trên 10 triệu đồng/ha, cao hơn so với mô hình bên ngoài khi chỉ đạt lợi nhuận trên 4 triệu đồng/ha. Hiện, mô hình đã nhân rộng được gần 45ha, chiếm tỉ lệ trên 62% so với đầu tư ban đầu và tổ liên kết tiêu thụ của bà con cũng đã đầu tư thêm 1 máy cấy để nhân rộng diện tích.

Ông Lê Thanh Tùng, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt cho biết, từ năm 2017-2019 Trung tâm Khuyến nông quốc gia đã triển khai dự án xây dựng mô hình "Cánh đồng lớn thâm canh và áp dụng CGH đồng bộ trong sản xuất lúa ở phía Nam", thực hiện tại 7 tỉnh Vĩnh Long, Trà Vinh, Bạc Liêu, Kiên Giang, Bình Thuận, Tây Ninh, Hậu Giang.

Trong 3 năm triển khai, dự án đã xây dựng 18 mô hình cánh đồng lớn, mỗi mô hình hỗ trợ 50ha lúa cấy (năm 2019 là 72 ha); hỗ trợ 1 máy cấy 4 bánh hoặc 2 máy cấy 2 bánh và 10 bình phun động cơ. Lúa trong mô hình áp dụng quy trình canh tác SRI (3 giảm 3 tăng, 1 phải 5 giảm). Như vậy tổng diện tích hỗ trợ của dự án là 1.032 ha; 22 máy cấy; 160 bình phun động cơ.

Theo đánh giá của Trung tâm Khuyến nông quốc gia, mô hình đã giảm 70% lượng giống gieo sạ. Nhờ cấy thưa nên cây lúa sinh trưởng khỏe, ruộng lúa thông thoáng, giảm áp lực sâu bệnh, giảm phân bón, thuốc BVTV so với ruộng lúa sạ. Mặt khác, nhờ ít sâu bệnh nên lúa cấy như là một yếu tố thuận lợi để sản xuất lúa an toàn, lúa hữu cơ. Việc sử dụng máy cấy đã góp phần giảm nhân công, đảm bảo lịch thời vụ. Trung bình lợi nhuận của mô hình cao hơn đối chứng hơn 4,5 triệu đồng/ha.

Thúc đẩy nhân rộng

Theo đánh giá của các chuyên gia tại Diễn đàn, mặc dù việc áp dụng cấy máy nói riêng, ứng dụng CGH trong sản xuất lúa nói chung đem lại lợi ích vô cùng to lớn, song mức độ CGH ở ĐBSCL còn chậm phát triển. TS. Phạm Văn Tấn, Phó Giám đốc Phân viện Cơ điện Nông nghiệp và Công nghệ sau thu hoạch (SIAEP) cho biết, ĐBSCL có gần 2,8 triệu hộ làm nông nghiệp, hàng năm sản xuất khoảng 23-25 triệu tấn lúa, cung cấp tới 90% lượng gạo xuất khẩu của cả nước nhưng bình quân 62 hộ mới có 1 máy kéo.

Chuyển cấy máy, người trồng lúa tăng lợi nhuận - Ảnh 2.

Các đại biểu và bà con nông dân thăm mô hình CGH trong trồng lúa ở xã Thạnh Đông A, Tân Hiệp, Kiên Giang. Đỗ Tuấn

Mặc dù cao hơn cả nước (1,16 HP/ha), song mức độ trang bị động lực cho nông nghiệp ở ĐBSCL chỉ khoảng 2 HP/ha, trong khi Thái Lan đã đạt 4 HP/ha, Hàn Quốc 4,2 HP/ha, Ấn Độ và Trung Quốc trên 6 HP/ha.

Mức độ cơ giới hóa (CGH) trong sản xuất lúa ở ĐBSCL còn không đồng đều giữa các khâu. Cụ thể, khâu làm đất đạt khoảng 95% so với nhu cầu, bơm nước 95-100%; gieo sạ bán cơ giới và thu hoạch 70-75%; trong đó sử dụng máy gặt đập liên hợp (GĐLH) đạt khoảng 55-60%; sấy lúa 60-65%; bảo quản đúng yêu cầu kỹ thuật chỉ đạt khoảng 20%; xay xát trên 95%.

Theo TS. Lê Văn Bảnh, nguyên Cục trưởng Cục Chế biến và phát triển thị trường nông sản, ở ĐBSCL hiện nay vẫn có tập quán sạ lan (chiếm khoảng gần 80% diện tích). Sạ lan có ưu điểm là không cần làm đất kỹ, năng suất sạ tay rất cao, một người sạ lúa giỏi có thể sạ được vài ha/ngày, nhưng nhược điểm là tốn rất nhiều hạt giống (từ 150-200 kg/ha), sạ dày lại dễ gây ra nhiều sâu bệnh cho lúa, lúa dễ bị đổ ngã, khó thực hiện CGH trong làm cỏ, bón phân và nhất là không thể sản xuất lúa giống tốt được vì lẫn nhiều lúa nền, lúa cỏ..., rất khó khử lẫn.

Do đó, TS.Lê Văn Bảnh cho rằng bà con nên dùng công cụ, thiết bị gieo sạ thẳng hàng hoặc cấy máy thay tập quán sạ lan.

Trong khi đó, ông Lê Thanh Tùng, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt cũng nhấn mạnh, thực hiện CGH trong sản xuất lúa vừa là yêu cầu, vừa là giải pháp tiên tiến trong canh tác lúa nói chung và canh tác lúa thích ứng với biến đổi khí hậu. Ứng dụng CGH đồng bộ trong sản xuất lúa ở ĐBSCL sẽ làm giảm 20 – 33% công lao động, 20 – 28% chi phí sản xuất, 45 – 50% tổn thất sau thu hoạch. Riêng chi phí giống giảm 32 – 38% so với cấy mạ.

"Để ứng dụng CGH đồng bộ trong sản xuất lúa ở ĐBSCL thuận lợi, cần giải quyết các vấn đề quy hoạch và cải tạo lại đồng ruộng: Diện tích lô thửa cần đủ rộng để máy xoay trở, vận hành; giao thông nông thôn thuỷ, bộ cần thuận lợi cho máy móc đi lại; quản lý nước trên đồng ruộng, chủ động rút khô ruộng trước lúc cày phơi ải và thu hoạch; cần có quy trình canh tác tốt, sử dụng thuốc BVTV, bón phân hợp lý; phát triển dịch vụ cấy máy; xử lý tốt sau thu hoạch, chế biến, bảo quản lúa gạo… và quan tâm đầu tư công tác nghiên cứu và đào tạo về cơ khí nông nghiệp". TS. Lê Văn Bảnh
Minh Huệ